Geofysisch onderzoek naar de Terechtstellingsplaats te Millingen

De Stichting Monument en Landschap uit Berg en Dal heeft in samenwerking met de lokaal historische vereniging van Millingen een beroep gedaan op ArcheoPro om een terechtstelllingsplaats te onderzoeken. Het onderzoek bestond uit een burauonderzoek en een geofysisch veldonderzoek.

Bureauonderzoek

Het bureauonderzoek is grotendeels verricht door de Wil Oteman van de lokaal historische vereniging van Millingen. Wil Oteman kwam een document op het spoor over de terechtstelling van Lambert Mulder in 1767 waarin de gepleegde misdaad beschreven werd, het proces in alle gruwelen vastgelegd is en waar de executies van Lambert Mulder in groot detail beeldig is beschreven (Oteman 2018). In de beschrijving wordt gesproken over een houten schavot met daaromheen een ronde greppel om het publiek van de terechtstelling op een afstand te houden. De locatie waar de terechtstelling plaats vond, was in grote lijn bekend namelijk aan de grens van de toenmalige gemeente, op een wat hoger gelegen locatie langs een hoofd-uitvalsweg zodat alle bezoekers konden zien dat in de gemeente serieus recht gesproken werd. Diverse topografische kaarten van voor 1803 geven de terechtstellingsplaats aan zoals de Hottingerkaart uit 1780 waar de locatie goed aangegeven is, zelfs met een gestyleerde galg erbij.

Uitsnede uit de Hottingerkaart 1780 met daarop "Geregt Plaats van Mylinge"

In 1803 vind een grote dijkdoorbraak plaats waarbij de terechtstellingsplaats blijkbaar overdekt raakt door sediment en vanaf dan niet meer herkenbaar is.

Verkennend EM onderzoek

Als eerste is een EM onderzoek in het ruime gebied uitgevoerd waar de ronde greppel verwacht wordt want die archeologische greppelstructuur zal mogelijk detecteerbaar zijn. De kans dat resten van het schavot of van de graven gevonden worden, wordt zeer klein ingeschat. De paarden in het weiland zijn even komen kijken naar onze meetapparatuur en bleven daarna rustig door grazen.
Het resultaat van de EM meting is hiernaast te zien.
De interpretatie van het EM resultaat is hiernaast gegeven. Bij A is een zone van hoge weerstand te zien, veroorzaakt door een wat hoger gelegen zandig deel dat door de afdekkignen van de dijkdoorbraak nu niet meer als hoogte herkenbaar is. Het zand ligt daardoor korter onder het maaiveld is is daarmee meetbaar. Bij B is een gasleiding in de meting te zien. Bij C is een ronde vorm van lagere weerstand te zien die door de hogere weerstand heen snijd. Een deel ligt in de zone van de gasleiding.

Weerstandsmeter onderzoek

De weerstandsmeting gaat zoals altijd een stuk langzamer maar geeft mestal scherpere beelden. Vandaar dat het deel van de cirkel ook met de weerstandsmeter onderzocht is.
Het resultaat viel tegen, de EM metingen laten een beter beeld zien dan de weerstandsmetingen. De reden ligt waarschijnlijk in de afdekkingslaag die dominant is voor de weerstandsmeting.

Conclusie

Het eindresultaat is de interpretatie zoals hiernaast weergegeven, voornamelijk gebaseerd op het resutlaat van het EM onderzoek. De gele zone is de natuurlijke hoogte, sinds 1803 afgedekt door sediment van de dijkdoorbraak. In blauw de greppel rondom de terechtstellingsplaats uit 1767. In rood de gasleiding die een deel van de greppel verstoord heeft. Doordat deze locatie nu goed vastgelegd is, kan deze in het landschap met een informatiebord voor het publiek ontsloten worden.

Verwijzingen

• Janssen, L.J., F. Heijting, 2014, Archeologische begeleiding aan het Molenveld te Millingen, Archeodienst Rapport 575 (CIS code 61851)
• Madoc, Tijdschrift over de Middeleeuwen, Straffen in de Middeleeuwen, Themanummer, Jaargang 24 no 4 - 2010.
• Orbons, J., 2020, Terechtstellingsplaats van de voormalige heerlijkheid Millingen, Millingen aan de Rijn, Gemeente Berg en Dal, Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Geofysisch onderzoek, ArcheoPro archeologisch rapport Nr 19120, Eijsden.
• Orbons, J., 2020, Archeologisch onderzoek naar de terechtstellingsplaats van Millingen, Millings jaarboek 2020.
• Oteman, W., 2018. De rechtszaak van het Millingse schepengericht tegen de voor roofmoorden veroordeelde Lambert Mulder en zijn gruwelijke terechtstelling in 1767. Millings Jaarboek 2018.
• Tranchot en v. Muffling, Kartenaufnahme der Rheinlande 1803-1820

Dank aan de terreineigenaar dat we op deze locatie onderzoek mogen doen. Dank ook aan de vrijwilligers Johan Bekhuis, Johan van Deelen, Piet Campschreur, Marry Hurenkamp, Wil Oteman, John Plass en Ton van Raaij uit Millingen die meegewerkt hebben aan het verzamelen van de gegevens.